Centrum Młodzieży Trójmorza
Budynek konferencyjno-szkoleniowo-rekreacyjny (zwany także: „Domem Słowa”) to miejsce spotkań i dialogu młodzieży z Polski i krajów Trójmorza. Dom Słowa gotowy jest gościć przedstawicieli różnych religii (katolickiej, prawosławnej, grekokatolickiej, judaizmu), kultur i tradycji europejskich (katolickiej, prawosławnej, grekokatolickiej, judaizmu). Wewnątrz obiektu nowocześnie wyposażona w sprzęt multimedialny sala konferencyjna umożliwia przeprowadzanie zajęć edukacyjno-formacyjnych z zakresie przyrodoznawstwa, ekologii, poezji i literatury, filozofii, historii duchowości, etyki i aksjologii, malarstwa, muzyki, rzeźby, historii, historii sztuki, rękodzielnictwa, kultury i tradycji regionu Podkarpacia i krajów Trójmorza, a także organizację okolicznościowych wystaw poświęconych bohaterom Polski i Europy. Obiekt gwarantuje pobyt całodobowy dla 22 osób. Duże tarasy i balkony widokowe pozwalają podziwiać – wręcz kontemplować – piękno wyniośle rysujących się: Połoniny Wetlińskiej, Połoniny Caryńskiej, Działu Granicznego i góry Smerek. Wzdłuż posesji, na której znajduje się Dom Słowa, biegnie żółty szlak turystyczny prowadzący na Jawornik, Płaszę do czerwonego szlaku granicznego. Szlakiem tym można przejść aż do góry Kremenaros, na której spotykają się granice trzech państw: Polski, Ukrainy i Słowacji. Z drugiej strony, tym samym czerwonym szlakiem, można przejść przez Okrąglik, Roztoki – aż do stacji kolejki bieszczadzkiej w Balnicy i dalej – do Komańczy. W bezpośredniej bliskości Domu Słowa rozciągają się pełne kwiatów i roślinności łąki Narodowego Parku Bieszczadzkiego, z majestatycznymi widokami Połonin: Wetlińskiej i Caryńskiej.
Realizacja zadania publicznego pt. „Montaż Centrum Młodzieży Trójmorza im. Prymasa Tysiąclecia i św. Jana Pawła II – etap II” jest częścią większego projektu, na który składa się kilka zadań. Etap II jest centralny i kluczowy. Konieczny jest jeszcze etap III związany z tym, co w piśmiennictwie budowlanym nazywa się wykończeniem zewnętrznym budynków (oblicowanie fundamentów, balkony, tarasy, wyposażenie wnętrz (meble, urządzenia AGD, pralnie, spiżarnie, magazyny), czyli doprowadzenie obiektów do stanu zwanego „pod klucz”. Wtedy możliwy jest odbiór techniczny uwzględniający wszystkie warunki korzystania z obiektu (-ów).
Wszystkie budynki w Centrum Młodzieży Trójmorza stanowią organicznie wręcz, funkcjonalnie i jakościowo połączoną całość. Na II-etapie montażu niezwykle ważną sprawą była koordynacja prac pomiędzy: górskimi i zimowymi warunkami klimatycznymi, wymogami technicznymi każdego montażu, ilością sprzętu na budowie o małej powierzchni, możliwościami czasowo-pracowniczymi 6-7 wykonawców. Wznoszone obiekty mają duże wymiary: 5 domków to obiekty o rozmiarach 9,30 x 8,30 m i trzech poziomach (piwnica pod całością, parter, wysokie poddasze). Podobnie Dom Słowa – obiekt o rozmiarach 14,5 x 14,5 i trzech poziomach (piwnica pod całością, parter, wysokie poddasze).
Realizacja zadania przebiegała w kontekście nieprzewidywalnych i nagłych zmian natury ekonomicznej (od 40 do 80 proc. wzrost cen różnych materiałów budowlanych, paliwa, prądu) i klimatycznej, które nastąpiły niemal natychmiast po podpisaniu Umowy z KPRM. Fundacja „Dabar” pomimo tych przeciwności postanowiła projektowane zadanie zrealizować ciesząc się zaufaniem i wsparciem lokalnej społeczności Podkarpacia. Do najpoważniejszych i nie zawinionych przez nikogo przeszkód należy zaliczyć:
1. Radykalna zmiana cen towarów i usług po sierpniu 2022 r. co wpłynęło na podwyżkę wyliczeń kosztorysowych o ok. 30 proc. Do tego należy dodać fakt zmniejszenia o 30 proc wnioskowanej w kwietniu 2022 r. dotacji, który była obliczona realistycznie, bez tzw. „zakładek”. Kosztorysy dotyczące montażu budynków rekreacji indywidualnej i budynku konferencyjno-szkoleniowo- rekreacyjnego sporządzone wiosną 2022 r na prośbę Fundacji i uwzględnione w Ofercie – uległy skokowej podwyżce, a przyznane w dotacji środki radykalnej obniżce.
2. Wyjątkowo niekorzystne warunki pogodowe w Bieszczadach. Cały miesiąc październik padały intensywne deszcze, wyjątkowo szkodliwe dla wznoszenia odkrytych konstrukcji drewnianych. Zima z kolei – z wysokimi opadami śniegu – zaczęła się już 5 grudnia 2022 r. i trwała aż do kwietnia. Mrozy lub zamarzająca wilgoć zimowa bardzo utrudniały konstruowanie, krycie dachów blachą. Teren budowy – iłowo-gliniany – stał się bardzo trudno dostępny dla transportu materiałów budowlanych na przyczepach z dźwigami. Cały maj i czerwiec dominowała z kolei pogoda niemal z codziennymi i obfitymi, wręcz burzowymi opadami (jeden dzień słońca, dwa dni deszczu),. Pomimo tych ekstremalnie trudnych warunków pogodowych, nie do przewidzenia na tak wyjątkowo długi okres czasowy, firma wykonująca konstrukcje i montaż 5 domków (EnergBS) zdążyła wykonać swe zadanie. Pozostały prace wykończeniowe wewnętrzne w kilku domkach. Dwa-trzy domki będą prezentowane w odpowiednich materiałach reklamowych w sierpniu. Pozostałe dwa we wrześniu.
3. W październiku 2022 roku było wiadomo, że gminna droga dojazdowa w Wetlinie (m.in. do Centrum Młodzieży Trójmorza – Wetlina 145) będzie remontowana i poszerzana. Jej poprzedni stan był wręcz opłakany, a zimą, przy zawsze wielkim śniegu, mrozie, oblodzeniu, odwilżach z mrozie porannym była praktycznie nieprzejezdna; a jest wyjątkowo stroma, bo wznosi się na wysokość aż 680 m.n.p.m. Przebudowywane były rowy przydrożne odprowadzające wodę, mostki, wjazdy na posesje, uwzględniane były rzeczywiste granice leżących przy niej działek, zwłaszcza działek Fundacji. To zmusiło do wykonania frontowej części ogrodzenia, bram wjazdowych i furtek w sierpniu, po zakończeniu budowy drogi gminnej.
Fundacja Dabar przygotowała obszerny materiał do wykorzystania w promocji Centrum Młodzieży Trójmorza. Będzie on wykorzystany nie tylko w mediach elektronicznych czy drukowanych, ale w opracowywanym filmie-reportażu (dla Tvp lub innego kanału ogólnopolskiego) o genezie, głównym donatorze, jakim jest KPRM, i o różnych formach edukacji historycznej, kulturowej, przyrodniczo ekologicznej, społecznej, zdrowotnej, duchowej, patriotycznej i artystycznej.
Pełna ochrona w dzień, strażnik nocny, systemy ostrzegawcze umożliwią odpowiedzialne pokazanie Centrum i jego zadań. Wówczas też znajdą w niej zatrudnienie przywołane w Ofercie osoby, głównie z Ukrainy. Pensje dla mieszkańców Polski wzrosły w ostatnim roku tak wysoko, że cały sektor hotelarsko-gastronomiczny zmuszony jest szukać pracowników zagranicą bądź – jak Fundacja – kształtować swój własny wolontariat. Aktualnie w Fundacji zatrudniona jest księgowa. Około 5 osób wykonuje różne prace związane z budową i urządzaniem Centrum Młodzieży Trójmorza w ramach wolontariatu. Rzecz jasna, nikt poza księgową nie pobiera w Fundacji żadnego wynagrodzenia. Przeciwnie, osoby tworzące zarząd i radę Fundacji angażują własne środki dla pracy na rzecz Centrum Młodzieży Trójmorza. Wysokie tempo prac wykończeniowych Domu Słowa oraz 5 domków rekreacji indywidualnej pozwala sądzić, że w sierpniu i wrześniu lub na początku października 2023 możliwa będzie inauguracja aktywności Centrum, w tej jego części, w której aktualnie trwają prace wykończeniowe zewnętrzne (Dom Słowa – 24 miejsca). Trzeci, finalny etap tworzenia Centrum Młodzieży Trójmorza obejmujący stan wykończeniowy zewnętrzny obiektów i całej posesji winien mieć miejsce w roku 2024.
Henryk Witczyk
prezes zarządu Fundacji DABAR
Wetlina, 11.07.2023 r.